فصلنامه مطالعات طراحی شهری و پژوهش های شهری
سال سوم شماره 4 (زمستان 1399)

شهرداری نهادی است عمومی و غیردولتی که در قبال اخذ وجوهات و عوارضهای مصوب، اقدام به ارایه خدمات مندرج طی ماده 00 قانون شهرداریها مینمایند. هدف از این پژوهش بررسی علل نارضایتی شهروندان از شهرداری اسکو -علی الخصوص در حوزه های مدیریتی، خدماتی و شهرسازی– بوده که حسب آن سعی شده است تا با بهره گیری از ادبیات موجود به بررسی علل نارضایتی از بخشهای مذکور پرداخته شود. روش جمعآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت میدانی و کتابخانه ای بوده که حسب آن از تحلیل اطلاعات بهدستآمده از پرسشنامه ها، اطلاعات مربوطه استخراج، جمع بندی، آسیب شناسی و رفع آسیب شده اند. جامعه ی آماری پژوهش حاضر نیز شهروندانی هستند که در طول این پژوهش به نحوی از خدمات شهرداری اسکو بهره برده اند. نتایج پژوهش حاصله حاکی از آن است که منفک و مجزا سازی برخی از وظایف محوله به شهرداریها و واگذاری آن به سایر ادارات، نبود ردیف بودجه مصوب و یا منابع مالی پایدار برای شهرداریها، تبعیض در ارایه خدمات به نواحی مختلف شهر، تفسیر به رای نمودن قوانین، عدم کارایی شهردار منتخب شوراها در اداره امورات شهر و شهرداری و وجود پروسه های زاید اداری از جمله عواملی هستند که ضمن ایجاد ضعف در شهرداریها، سبب ایجاد نارضایتی در شهروندان گردیده و همین امر نیز سبب کاهش مشارکت شهروندان در اداره امورات شهر گردیده است. به نظر میرسد با مجزا نمودن قدرت از بدنه تخصصی شهرداریها، تمرکزگرایی در سیستم خدمات رسان شهری، کاهش موازی کاریها، رفع اختلاف در وظایف دستگاه های ارایه دهنده خدمات عمومی و مشخص نمودن دستگاه مسیول، شفافیت مالی شهرداریها و تسریع در پاسخگویی، کاهش بهاء خدمات ارایه شده ,... می توان به مشکلات و معضلات مطروحه فائق آمد.

امروزه رویکرد حکمروایی شایسته شهری به  عنوان اثربخشترین، کم هزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت شهری معرفی میشود. تحقق حکمروایی مطلوب شهری در مدیریت شهرها، مستلزم عینیت بخشیدن به مشارکت همه ذینفعان شامل حکومت، سازمانها، نهادهای دولتی و غیردولتی، جام عه مدنی و شهروندان در ابعاد گوناگون است. شاخصهای مشارکت، شفافیت، قانونمداری، پاسخگویی، عدالت محوری، مسئولیت پذیری، کارایی، اثربخشی و اجتماعمحوری در مبانی نظری به عنوان مولفه های حکمروایی خوب شهری معرفی شده اند؛ ازاین روی برای شکل گیری حکمروایی شایسته به ویژه در کشورهای درحال توسعه نیاز به تغییراتی در شیوه های سیاسی- اداری کشور در سطوح کلان و خرد میباشد. تغییرات کلان مربوط به قوانین حقوقی، تمرکززدایی و تعیین سطوح مشارکت در فرایندهای مختلف برنامه ریزی میباشد؛ تغییرات خرد نیز نیازمند برنامه های اجتماعی مثل تغییر در باورها، عقاید و نگرش مردم، ارتقاء سطح آگاهی، اعتماد متقابل میان آنان و مسیولین، ایجاد حس تعلق نسبت به محل سکونت و... در راستای ترغیب شهروندان به همکاری و مشارکت میباشد. حکمروایی شایسته شهری همراه با مشارکت شهروندی جامعه را به سوی پایداری و ثبات شهری هدایت میکند و باعث تعادل در فعالیتهای اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی میشود، لذا اصلاح و بازنگری در نظام مدیریت شهری کشور با نظر به تحولات ساختاری و محتوایی دیدگاه های مطرح در زمینه مدیریت شهری، ضمن مطابقت با رویکردهای نوین و همچنین همخوان با شرایط و ویژگیهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی حاکم بر شهرهای ایران، به طورجدی مورد تاکید میباشد. نوشتار حاضر سعی دارد تا حد امکان به بررسی و تحلیل مفاهیم، اصول و شاخصهای مرتبط با حکمروایی شایسته شهری و رابطه آن با مشارکت شهروندی بپردازد.

معماری و شهرسازی اصیل ایرانی دارای ارزشهای استواری است که علاوه بر پاسخگویی به جنبه های عملکردی، پاسخگو مناسب نیازهای روحی و روانی مردم نیز بود که از جمله نمونه بارز آن میتوان به مساجد و فضاهای شهری ساخته شده تا قبل از ورود مدرنیته به ایران اشاره نمود .این معماری چنان دارای هویت و مفهوم است که هنوز پس از گذشت سالیان متمادی میتواند به عنوان الگوی مناسبی در طراحی و ساخت بناها از آن استفاده نمود و حتی با تکرار الگوهایی ویژه از رویدادها در مکانی خاص عنصری مناسب و مشخص در ساختار مکانی زمان باشد. امروزه هویت و کیفیت معماری و فضاهای شهری تنزل یافته است .بحران هویت، از خود بیگانگی، واژگانی است که در فضاهای شهری و معماری به وفور به چشم میخورد؛ که عامل اصلی وقوع این بحران نشات گرفته از آشفتگی و پریشانی نماهای شهری است که روزبه روز، چهره حادتری به خود میگیرد و جنبه های بیشتری از ناهمگونی میان این نماها و فرهنگ و اقلیم، نمود مییابد. در بی هویتی نماهای امروز، تردیدی نیست و بایستی برای هویت بخشی به معماری و فضاهای شهری در ابتدا سعی در ارتقا کیفی نماهای آنها نمود .ازاینرو پژوهش حاضر به دنبال رسیدن به مولفه های موثر در هویت بخشی و ارتقا کیفی نماهای شهری است بنابراین با پیشبرد تحقیق به روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی،پرسشنامه (SPSS0) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات روش کیفی میباشد.

در زمره ارکان برخورداری از جامعهای پویا و توسعهیافته، ارتقای سطح سلامت روانی و اجتماعی است؛ در این خصوص، یکی از نهادهای کنشگر در زمینه حفظ و ارتقای سطح سلامت روانی و اجتماعی، شهرداریها هستند. در حقیقت، شهرداریها با لحاظ جایگاهی که در عرصه مدیریت امور شهری به عهده دارند از ظرفیتهای مساعدی در زمینه حفظ و ارتقای سطح سلامت روانی و اجتماعی برخوردار هستند. خوشبختانه، قانونگذار ایران با درک اهمیت امر در مقررات متعددی از جمله قانون شهرداریها 1334 با لحاظ اصلاحات بعدی، وظایف مهمی را در زمینه های توسعه آموزش همگانی، رعایت بهداشت ساکنین شهر و مقابله با اقدامهایی که سلامت شهروندان را به خطر میاندازد متوجه شهرداری نموده است؛ بدینترتیب، شهرداریها از رسالتهای پیشگیرانه و درمانی و توانبخشی به صورت توامان در عرصه حفظ سلامت روانی و اجتماعی برخوردار هستند. با این اوصاف، در طی این جستار تلاش بر آن است تا با تبیین و تشریح شاخصهای سلامت روانی و اجتماعی به تعیین و بررسی قلمروی صلاحیت شهرداریها در مقابله با ایراد لطمه به ابعاد سلامتی یاد شده اقدام گردد.